Wierszalin – niedoszła stolica świata

Ni stąd, ni zowąd w latach 20. i 30. XX w. pojawiło się na wschodnich terenach mnóstwo cudotwórców i uzdrowicieli, samozwańczych mesjaszów i fałszywych carów Mikołajów, którzy rzekomo cudem wymknęli się bolszewikom. Wpisywali się oni w lukę, jaka wytworzyła się z powodu braku duchownych w Kościele prawosławnym. Jedną z takich osób był właśnie Eliasz Klimowicz. Ten prosty niepiśmienny chłop ze wsi Grzybowszczyzna w latach 30. XX w. zaczął wznosić wraz ze swymi wyznawcami Nowe Jeruzalem, czyli osadę Wierszalin. Setkami ściągali do niego mieszkańcy Ziemi Bielskiej, Nowogródczyzny i Wołynia. Przyjeżdżali też ci, którzy wierzyli w uzdrawiającą moc Eliasza.

A wszystko zaczęło się jeszcze przed I wojną światową, kiedy to po okolicy grasował bandzior – Półtorak. Dokuczał on również i staremu Eliaszowi. Poszedł więc chłop do popa – cudotwórcy z Kronsztadu, Joana, aby prosić o ratunek wsi przed rabusiem. W tym samym czasie jeden z gospodarzy zabił Półtoraka. Ludzie zamiast jemu, zasługę przypisali Eliaszowi. Po tym zdarzeniu chłop stał się sławny. Jego popularność wzrosła, gdy zaczął w rodzinnej wsi wznosić cerkiew. Nikt do końca nie wie, skąd miał na to pieniądze.

Gdy przyszła wojna, cerkiew zburzono, a ludzi wywieziono na wschód. Po wojnie Eliasz z trudem dokończył budowę świątyni. Kobiety z wioski pomagały mu, chodząc po podlaskich cerkwiach, zbierając pieniądze na budowę. Rozpowiadały przy tym niestworzone rzeczy o Ilji – zmartwychwstałym biblijnym proroku. Ludzie zaczęli wierzyć i przychodzić do Ilji.

W Wierszalinie natomiast, osadzie zbudowanej w środku lasu przez „wiernych” zbuntowanego wobec Cerkwi Eliasza Klimowicza, uznanego przez wyznawców za białoruskie wcielenie Ilji, podobno żyło się lepiej i spokojniej. Nawet szatan nie ma tu dostępu – twierdził Ilja. Ostatecznie jednak pielgrzymi, jak twierdzą świadkowie tych wydarzeń, nie zrealizowali swego zamiaru. Krzyż zaś pozostawili gdzieś w okolicy wsi Ozierskie.

Eliasz Klimowicz zmarł w 1939 r. w okolicach Krasnojarska, wywieziony przez władze sowieckie. Jednak legenda proroka Ilji i Wierszalina – stolicy nowego świata, którą zamierzał stworzyć, przerosła rzeczywistość. Ilja natomiast stał się z czasem symbolem ludowej, kresowej religijności – prostej i naiwnej, ale niejednokrotnie
nieporównywalnie głębszej niż ta, z jaką na co dzień mamy do czynienia. Wierszalin leży na uroczej niewielkiej polanie. Wokół rośnie stary sosnowo-świerkowy las. Między drzewami zachował się drewniany dom, w którym mieszkał Ilja. Przy zachodnim skraju polany płynie rzeka Nietupka, a na opadającej ku niej łączce stoi stara studnia z drewnianą obudową. Kompleksem wierszalińskim opiekuje się Nadleśnictwo Krynki.

NADLEŚNICTWO KRYNKI
Poczopek 6D
16-113 Szudziałowo
tel. +48 85 722 96 40
fax +48 85 722 96 41