Cmentarz na Pęksowym Brzyzku

Duchy Podhala

Najstarszy w Zakopanem, niewielki Cmentarz Zasłużonych na Pęksowym Brzyzku przechowuje pamięć o najwybitniejszych mieszkańcach miasta. Spoczywają obok siebie artyści, sportowcy, pisarze, poeci i legendy - osobistości, które stworzyły niepowtarzalny klimat Zakopanego.

Cmentarz na Peksowym Brzyzku leży na skarpie nad potokiem Cicha Woda. Swoją nazwę zawdzięcza darczyńcy Janowi Pęksie, który przekazał grunt pod budowę kościoła i nekropolii, oraz lokalizacji, gdyż w gwarze podhalańskiej „brzyz” lub „brzyzek” oznacza urwisko nad potokiem. Na cmentarzu znajduje się około 500 grobów, 250 należy do osób zasłużonych. Większość nagrobków to małe, spersonalizowane i nawiązujące do charakteru zmarłego dzieła sztuki, misternie rzeźbione w drewnie, wykonane z wykorzystaniem kamienia i metalu. Niektóre z nich stworzył znany podhalański artysta, Władysław Hasior, który w Zakopanem miał swoją pracownię. Sam również spoczął na Pęksowym Brzyzku.

Szlak Architektury Drewnianej w Zakopanem

Jak dotrzeć na cmentarz? Idąc Szlakiem Architektury Drewnianej docieramy do najstarszej w mieście ulicy Kościeliskiej, przy której powstawały pierwsze w Zakopanem sklepiki i karczmy. Za kamiennym niewysokim murem dostrzec możemy groby, drobne arcydzieła. Cmentarz powstał w 1848 roku. Od lat 20. XX wieku zaczęto chować na nim jedynie ludzi wybitnych i szczególnie zasłużonych dla Podhala, Tatr i Zakopanego. Obecnie cmentarz jest jedną z narodowych nekropolii i swoim znaczeniem dla Polski nie ustępuje warszawskim Powązkom i krakowskim Rakowicom. Od 1931 roku wpisany jest również do rejestru zabytków. Dzięki temu groby o szczególnej wartości artystycznej są nadal w bardzo dobrym stanie i jeszcze długo będą nam przypominać o wspaniałych ludziach, którzy tu spoczywają.

Przybywający na cmentarz mogą złożyć znicze i kwiaty nie tylko na mogile rzeźbiarza Władysława Hasiora, który ozdobił cmentarz swoimi rzeźbami. Z prawej strony od wejścia znajduje się symboliczny, owiany tajemnicą i osławiony legendą grób Witkacego, czyli poety Ignacego Witkiewicza. O teoriach dotyczących śmierci jednego z najciekawszych i najoryginalniejszych artystów przełomu XIX i XX wieku powstał nawet film („Mistyfikacja”, 2010). Komplikacje dotyczące pogrzebu opisał również Jacek Kaczmarski w piosence „Rymowanka zza grobu”.

Idąc dalej odnajdziemy grób skoczka narciarskiego Stanisława Marusarza i jego żony Ireny, narciarki Heleny Marusarzówny, a także nagrobek pisarza Kornela Makuszyńskiego. Mogiła twórcy Koziołka Matołka została ozdobiona przez dzieci, wdzięczne za „Awanturę o Basię”, „Pannę z mokrą głową”, czy „Przyjaciół wesołego diabła”. Po drugiej stronie tej samej alejki trafimy na grób kolejnego pisarza, Władysława Orkana, tworzącego w epoce Młodej Polski. Z lewej strony znajduje się nagrobek poety Kazimierza Przerwy-Tetmajera, z prawej, Tytusa Chałubińskiego. W drugim rzędzie spoczywa legendarny tatrzański pieśniarz Sabała oraz malarz Stanisław Witkiewicz, ojciec Witkacego. Na Cmentarzu na Pęksowym Brzyzku odnajdziemy również mogiły przewodników tatrzańskich, ratowników górskich i mieszkańców ważnych dla kultury i historii miasta oraz regionu.

Po wizycie na cmentarzu i zapaleniu lampek na grobach znanych i mniej znanych zmarłych powinniśmy zwrócić również uwagę na niewielki drewniany kościółek, najstarszy w Zakopanem Kościół pod wezwaniem Matki Boskiej Częstochowskiej, zwany Starym. Świątynię zbudowano w latach 1847-1852 dzięki dotacji lokalnej włościanki, Klementyny ze Sławińskich Homolacsowej. Później, w 1851 roku, główny budynek zostal rozbudowany z inicjatywy ks. Józefa Stolarczyka. Urokliwy kościółek zbudowany jest w całości z drzewa modrzewiowego. Wewnątrz znajduje się kopia obrazu patronki, Matki Boskiej Częstochowskiej. Ołtarz zdobią również ludowe figurki, światki, malowidła oraz wykonana na szkle Droga Krzyżowa autorstwa Eweliny Pęksowej.

Dobrowolna ofiara, która pobierana jest od 2013 roku, przeznaczana jest na renowację budowli oraz grobów. Dlatego warto wspomóc parafię drobnym darem, aby miejsce to przez lata zachowało szczególny klimat, tak charakterystyczny dla Zakopanego. Stanowi ono bowiem jeden z jego symboli i jest miejscem charakterystycznym, ważnym dla przechowania pamięci o duchu prawdziwego Podhala.

Wszystkie pola:

array(19) { ["key_words"]=> string(0) "" ["meta_title"]=> string(60) "Cmentarz na pęksowym brzyzku - Zakopane - Tatry - Veturo.pl" ["meta_desc"]=> string(104) " Veturo.pl zaprasza na chwilę zadumy w góralskim stylu. Cmentarz Zasłużonych na Pęksowym Brzyzku - " ["watermark"]=> string(0) "" ["interesting_places"]=> string(28) "Tatry - atrakcje turystyczne" ["author"]=> string(16) "Agnieszka Banach" ["latlng"]=> array(3) { ["address"]=> string(0) "" ["lat"]=> float(49.306297333678003269596956670284271240234375) ["lng"]=> float(19.972457885743001071432445314712822437286376953125) } ["highlight_search"]=> bool(false) ["is_news"]=> bool(false) ["is_home_page_title"]=> bool(false) ["is_poradnik"]=> bool(false) ["is_sprzet"]=> bool(false) ["is_outwear"]=> bool(false) ["use_video"]=> bool(false) ["video"]=> string(0) "" ["show_map"]=> bool(true) ["country"]=> string(3) "POL" ["meta_key"]=> string(0) "" ["home-visible"]=> bool(false) }

key_words:

meta_title: Cmentarz na pęksowym brzyzku - Zakopane - Tatry - Veturo.pl

meta_keys:

meta_desc: Veturo.pl zaprasza na chwilę zadumy w góralskim stylu. Cmentarz Zasłużonych na Pęksowym Brzyzku -

watermark:

interesting_places: Tatry - atrakcje turystyczne

author: Agnieszka Banach

latlng: Array

highlight_search:

is_news:

is_home_page_title:

is_poradnik:

is_sprzet:

is_outwear:

use_video:

video:

show_map: 1

Pola do umieszczenia w nagłówku

meta_title: Cmentarz na pęksowym brzyzku - Zakopane - Tatry - Veturo.pl

meta_keys:

meta_desc: Veturo.pl zaprasza na chwilę zadumy w góralskim stylu. Cmentarz Zasłużonych na Pęksowym Brzyzku -

Pola do umieszczenia w treści

watermark:

watermark:

author: Agnieszka Banach

meta_desc: Veturo.pl zaprasza na chwilę zadumy w góralskim stylu. Cmentarz Zasłużonych na Pęksowym Brzyzku -