Fado – dźwięk portugalskiej kultury

Fado (jęz. portugalski), od łacińskiego fatum, przeznaczenie. 

W klubie jest ciemno, z wyjątkiem kilku świec na stołach. Klientela popija wino, kończy kolację i wzrokiem szuka scenki, na której ciemnowłosa, około 25-letnia  kobieta owinięta czarnym szalem szykuje się do śpiewu. Jej muzycy ustawiają instrument, w pomieszczeniu zapada cisza. Zaczyna śpiewać.

Jej głos jest pełen smutku, jest płaczem wydostającym się z najgłębszych zakamarków jej duszy. Stoi nieruchomo, rusza tylko dłonią, białą i pełną ekspresji. Przez widownię przechodzi dreszcz. Czują i napawają się jej smutkiem. Czy to pieśń miłosna? Piosenka o niegojącej się ranie? Ona śpiewa fado. 

Fado, co powie każdy Portugalczyk, jest śpiewanym dźwiękiem portugalskiej duszy. Śpiewany jest solo przy akompaniamencie portugalskiej gitary – wyglądającej trochę jak elżbietańska lutnia (mówi się, że zawędrowała tu z Anglikami). 

Prosty dźwięk fado ponoć stworzyli w XIX wieku rybacy, marynarze i studenci – ludzie przebywający z dala od domów, wylewający w pieśni swój smutek i tęsknotę. 

Dzisiaj fado jest wielką atrakcją turystyczną Portugalii. Nie można przyjechać do Lizbony lub Coimbry (miasta najbardziej związane z fado) bez zaliczenia pokazu fado. To jak tango w Buenos Aires czy flamenco w Sewilli. Tylko że w Portugalii narodowy śpiew nie przeobraził się jeszcze w totalną turystyczną pułapkę. 

Wciąż jest wiele klubów w obu miastach przeznaczonych dla miejscowych słuchaczy, a muzyka wciąż do nich przemawia; wielu pamięta występy wielkiej fadista XX wieku, Amalii Rodrigues. Uwielbiana śpiewaczka zyskała popularność w ciemnym okresie dyktatury Salazara (1926 – 1974). Jej głos i ekspresywny styl zdefiniowały fado dla wielu pokoleń.

W Lizbonie fado jest śpiewane przez kobiety, jak i mężczyzn. Kluby w dzielnicy Alfama oferują autentyczność i atmosferę. Wpadnijcie do Casa do Fado na skraju Alfama. W tym małym muzeum niemówiący po portugalsku mogą poznać historię tej sztuki przed zobaczeniem występu. 

W Coimbrze fado śpiewane jest przez studentów (śpiewają kobietom, które słuchają serenad z okien). Pieśni są o życiu studenta (Coimbra to miasto uniwersyteckie), samotności młodego człowieka będącego z dala od rodziny i przyjaciół oraz oczywiście o niemożliwej miłości – ulubionym temacie fado.