Uwaga! Niedźwiedzie w Tatrzańskim Parku Narodowym

Weźmy za przykład Tatrzański Park Narodowy: jedyny wysokogórski park narodowy w Polsce, który co roku odwiedza kilka milionów turystów. Pomimo że jego powierzchnia wynosi nieco ponad 21 tys. hektarów, istnieje tam stosunkowo duża sieć szlaków turystycznych (na każde 80 hektarów powierzchni przypada 1 kilometr szlaku), na której w sezonie letnim od rana do nocy przebywają ludzie. Duża frekwencja odwiedzających nie pozostaje bez wpływu na dzikich mieszkańców tego niezwykle cennego przyrodniczo zakątka naszego kraju.

Ciągła obecność człowieka oraz przemieszanie tras dla ludzi ze ścieżkami zwierząt to duży stres dla tych ostatnich. Mimo to, jak dotąd nie opuściły one swoich ostoi. Ich egzystencja w tych niecodziennych warunkach nie miałaby miejsca, gdyby w zachowaniu zwierząt nie zaszły pewne zmiany: przywykły do obecności człowieka w obrębie szlaków turystycznych i innych miejsc udostępnionych. W tych miejscach zwierzęta pozwalają sobie na skrócenie naturalnego dystansu ucieczki, czyli pozwalają nam podejść bliżej. Jednak pasące się w pobliżu szlaku dzikie zwierzę to tylko pozornie sielankowy obraz, gdyż przez cały czas bacznie obserwuje ono turystów i jest gotowe do natychmiastowego biegu gdyby np. człowiek opuścił szlak w celu zrobienia mu lepszego zdjęcia. Tak więc, jeśli w czasie naszej górskiej wędrówki uda nam się zaobserwować jakiegoś pierwotnego mieszkańca Tatr, nie dajmy się ponieść emocjom, zachowajmy spokój i ciszę, zostańmy na szlaku, a będziemy mogli cieszyć się jego widokiem.

Nie śmieć w Parku Narodowym

Wędrując po tatrzańskich szlakach z pewnością zauważyliśmy brak koszy na śmieci. Sytuacja ta nie wynika z próby zaoszczędzenia pieniędzy przez służby ochrony przyrody. Wręcz przeciwnie – to działanie ma głęboki sens. Każdy kosz na śmieci, nawet ten regularnie sprzątany, jest źródłem nęcących zapachów. Dzikie zwierzęta szybko się uczą, że w takich miejscach mogą znaleźć resztki ludzkiego jedzenia, a tym samym stosunkowo łatwo zdobyć potrzebne im pożywienie. Z czasem regularnie odwiedzają te miejsca i stają się coraz zuchwalsze. Najpierw robią to tylko pod osłoną nocy, a później w dzień. Jeśli do tego dojdzie dodatkowa zachęta, w postaci bezpośredniego dokarmiania przez ludzi, zwierzęta stopniowo uzależniają się od tej „pomocy”. W konsekwencji wyzbywają się lęku przed człowiekiem i gdy są głodne mogą stać się wobec niego nawet agresywne. Takie sytuacje miały miejsce na obszarze Tatrzańskiego Parku Narodowego wielokrotnie i często dotyczyły konfliktu na drodze człowiek-niedźwiedź. Ten największy w naszym kraju drapieżnik jest niezwykle inteligentnym zwierzęciem i bardzo szybko się uczy, dlatego w takich sytuacjach nie wolno iść na kompromis.

Zaszłością z dawnych lat jest fakt, że niektóre z niedźwiedzi mają wciąż skrócony dystans ucieczki wobec człowieka, przez co zdarza się, że od czasu do czasu można je spotkać w pobliżu szlaku turystycznego. Należy wtedy zachować spokój, nie wykonywać gwałtownych gestów, w miarę możliwości pozwolić się zwierzęciu samoistnie oddalić lub wręcz ustąpić pola wycofując się samemu powoli.

Skrócenie dystansu ucieczki dzikiego zwierzęcia względem człowieka nie zawsze musi być następstwem negatywnego oddziaływania ludzi na przyrodę. W historii turystyki tatrzańskiej znane są liczne przypadki, gdy do wędrujących po szlakach samotnych piechurów zbliżały się podekscytowane w okresie godowym samce jeleni lub kozic traktując ich jako swoich potencjalnych rywali wkraczających na ich terytoria. W przypadku obu gatunków do sytuacji takich może dochodzić w miesiącach od września do listopada, kiedy to nadpobudliwe samce tracą swą wrodzoną ostrożność. I na koniec pamiętajmy, że po obszarze Tatrzańskiego Parku Narodowego poruszamy się tylko od zmierzchu do zmroku. W ten sposób pozwalamy dzikim zwierzętom na odpoczynek i regenerację przed kolejnym gwarnym i tłumnym dniem w Tatrach.