Ulica Mariacka w Gdańsku

Prawie każdy, kto postawi swe stopy na mariackim bruku, zachwyca się starymi kamienicami z przepięknymi przedprożami, jak nazywa się eleganckie mini-tarasy okalające wejścia do starych kamienic od strony ulicy. Warto poszukać tutaj wizerunków bestii zdobiących budynki, licznych rzygaczy i gargulców strzegących mieszkańców Mariackiej przed złem. Niezwykłe stwory nie tylko świadczą o wyobraźni ich twórców, ale mają również wymiar praktyczny – odprowadzają deszczówkę. Słowo rzygacz i gargulec (j. francuski) ma takie samo znaczenie: pluskać, bulgotać, pluć wodą.

Jeśli kogoś nie interesuje architektura z pewnością kupi tutaj wyroby lokalnych rzemieślników, przede wszystkim biżuterię, ale także ceramikę i niebanalne stroje. Spragnieni kawy i czegoś słodkiego mogą usiąść w jednej z klimatycznych kafejek. Tak niewielka uliczka, ale malownicza – wciśnięta pomiędzy Bramę Mariacką od strony Motławy i imponujący kościół Mariacki. Zaprasza do spaceru i zachęca do pomyślenia nad jej przeszłością i ludźmi, którzy w dawnych czasach tworzyli to piękno. Gdyby bruk na Mariackiej przemówił, zapewne wspomniałby o podmokłych terenach, które w średniowieczu roztaczały się pomiędzy Motławą a stojącym tutaj podobno drewnianym kościołem ufundowanym przez księcia Świętopełka II Wielkiego. Z pewnością powiedziałby o budowie obecnej świątyni, której pierwsze podwaliny datuje się na 1343 rok. Przecież to właśnie od kościoła Najświętszej Maryi Panny uliczka wzięła swoją nazwę.

Historycy twierdzą, że po raz pierwszy notka o platea Dominae Nostrae, jak z łaciny nazywano „ulicę panieńską”, pojawia się w dokumentach z 1350 roku. Niemcy zwali ją Frauengasse, a Polacy Niewieścią, Panieńską lub po prostu ulicą Naszej Pani. Z pewnością ważnym momentem w dziejach Mariackiej była budowa jednej z gdańskich bram wodnych – bramy Mariackiej – wzniesionej prawdopodobnie u schyłku XV wieku. Na bramie umieszczone są herby: od strony rzeki Motławy symbol Polski, któremu kłaniają się herby Gdańska i Prus; od Mariackiej – herb Gdańska dzierżony przez lwy. W średniowieczu na ulicy Mariackiej mieściły się warsztaty szewskie oraz tzw. jatki (czyli dawne kramy rzeźników). W kolejnych wiekach powstawały tu przepiękne kamienice zdobione scenami z Biblii, takimi jak na przykład Sen Jakuba, Zwiastowanie Anielskie czy Przypowieścią o Miłosiernym Samarytaninie. Dziś wciąż można je odnaleźć na ścianach budynków.

Najbardziej dramatyczny czas dla Gdańska i Mariackiej to koniec II wojny światowej, kiedy to miasto stanęło w ogniu. Po wojnie odtworzono jednak pieczołowicie domy przy Mariackiej, niektóre w nieco zmienionym kształcie, jak pisał profesor Januszajtis: „Renesansową fasadę nr 39 z 1557 r. (na rogu ul. Mokrej) odbudowano tutaj, zamiast na jej pierwotnym miejscu przy ul. Piwnej 46”. Pozostała też luka tuż przed plebanią kościoła Najświętszej Marii Panny, przypominająca, że aż do 1945 roku mieściły się tutaj Ławy Mięsne, o czym świadczą płyty z wyrzeźbionym krowami, wstawione po wojnie w przedproże domu pod numerem 52.

Na pewno goszcząc w Gdańsku, warto zawitać na Mariacką, gdzie czas zwalnia, a bruk opowiada dawne dzieje miasta.